Marters

Is marters bestrijden een optie?

Een marter kan een flinke ravage aanrichten aan een (rieten) dak en isolatie en bewoners wekken uit hun slaap houden met gestommel, om van de geuroverlast niet te spreken. Het ligt voor de hand dat mensen die met overlast zitten al snel vragen het dier te vangen of te doden. Dat is echter om verschillende redenen geen goede oplossing. Er kan beter meteen worden gestart met andere maatregelen, omdat het proberen vangen en doden in de praktijk tot weinig resultaat leidt. Meer nog, door te wachten op deze 'oplossing' wordt het probleem intussen erger.

• Steenmarters behoren weliswaar tot jachtwild, maar de jacht erop is al jaren niet meer geopend. Dat maakt dit dier een beschermde soort. Dat heeft nadelen, maar ook voordelen, zoals een schadevergoeding door de overheid (mits voorwaarden zoals preventieve maatregelen).
• Een steenmarter is erg lastig te vangen. Er zijn al veel pogingen geweest, maar zelden wordt succes geboekt. Bovendien zit je dan met een steenmarter die snel kan terugkomen (over een afstand van tientallen kilometers) of anders sterft bij gebrek aan een eigen territorium als hij wordt verplaatst. Dieren die wel gevangen kunnen worden zijn meestal jongen, en deze veroorzaken nog geen schade.
• Steenmarters hebben territoria die ze elke dag opnieuw vrij houden van jonge dieren die zelf op zoek zijn naar leefgebied. Het duurt gemiddeld geen week voor een leeg territorium wordt ingevuld. Bovendien is zo'n territorium gevuld met geursporen. Het duurt niet lang voor de nieuwe marter het ideale plekje gevonden heeft: de niet afgesloten zolder.
• In bosrijke gebieden blijkt de in Vlaanderen uitgestorven gewaande Boommarter hoe langer hoe meer op te duiken. Deze bijzonder zeldzame soort is voor een leek erg moeilijk te onderscheiden van een steenmarter. Bovendien durft hij wel tot aan de menselijke bewoning komen of zelfs op zolders komen. Het massaal bestrijden van steenmarters zal ongetwijfeld zijn effect hebben op de boommarter.
• De hoogste populatiedichtheden haalt de steenmarter in (voor)stedelijk gebied. Illegale bestrijding met gif, klemmen of wapens is hier sowieso uitgesloten vanwege het risico op huisdieren en kinderen. Want kooivallen werken niet bij volwassen dieren.

Advies bij steenmarterproblemen

Mensen hebben geur- of geluidshinder, maar weten dikwijls niet welk dier daarvoor verantwoordelijk is. Volgende vragenlijst kan daarbij helpen. Om het probleem vervolgens op te lossen zijn verschillende pistes mogelijk (zie ook onderaan deze pagina). Als de oorzaak eenduidig is (een enkele opening of gebroken dakpan) kan de schadelijder soms zelf het probleem aanpakken. Bij zwaardere schade of ingewikkelde (dak)constructies is het verstandig zo snel mogelijk een vakman te contacteren voor de schade uit de hand loopt. Er zijn bedrijven die zich bezighouden met de aanpak van steenmarterschade. Een aantal bedrijven heeft een afwijking op de regelgeving aangevraagd en verkregen om in acute gevallen van overlast nestjongen van steenmarters in een gebouw te mogen vangen. Dit kan enkel toegepast worden in uitzonderlijke situaties, wanneer het niet lukt om de steenmarters te verjagen. De bedrijven die momenteel zo’n afwijking hebben, zijn 

• Brabantse Ongedierte Verdelging  https://www.bovonline.be
• Brecht Van Hecke, De Verdelger    www.deverdelger.be
• D-service      https://d-service.be/plaagdierpreventie/
• Erwin Debay    https://www.steenmarters.be/ 

1. Geluid 
Welke geluiden worden waargenomen? Gepiep, gestommel, geritsel,... en op welke plaats? Op de zolder, in de spouwmuur, gekrijs in de tuin? Ook het tijdstip is van belang. 

• Gepiep en geritsel in de spouwmuur duiden meestal op muizen of zelden vleermuizen (en dan dikwijls in een rolluikkast). 
• Gestommel op zolder vooral in de ochtend wijst eerder op mussen (meestal met getsjirp)
• Steenmarters worden actief als het al goed donker is, typisch hoor je geluid tussen 23.00 en 3.00u 's nachts 

2. Geur 
Is er sprake van geurhinder? Steenmarterlatrines produceren een muskusachtige, iets zurige geur, die echter kan verwisseld worden met huisspitsmuis. Deze soort klimt ook tot op (lagere) zolders, maar de keutels zijn minder dan een cm groot. Die van een steenmarter lijken op die van een kat. Steenmarters met jongen, en soms ook zonder, brengen dode prooien mee naar hun slaapplaats: duiven, mollen, konijnen, ratten,... aangevuld met brood en dergelijke. Dit wordt niet steeds volledig opgegeten en begint te rotten. Soms is het niet de geur die meteen opvalt, maar wel een vlees- of bromvliegenplaag. 

3. Andere sporen 
Een steenmarterlatrine is onmiskenbaar, een losse stapel donker- tot lichtgrijze uitwerpselen van een pink groot, soms met kersenpitten. Op de zolder of een andere beschutte plek, vb in een houtstapel. Op plaatsen waar het dier het huis binnenkomt zijn soms klimsporen te zien, bijvoorbeeld op de klimplant tegen de muur of een grijzige veeg als de muur witgekalkt is. Soms lijkt het of de legkippen ineens gestopt zijn met leggen, maar dat is dan een steenmarter die de eieren komt halen. Zelden worden de kippen doodgebeten. Duiven zijn meer de juiste prooigrootte voor marters.

Wat te doen?

Het belangrijkste adviezen zijn: 

1. Ontzeg het dier de toegang tot de woning en wagen, en wel zo snel mogelijk. Zoek de opening en sluit ze af, installeer hoogspanningsplaatjes onder de motorkap, parkeer de wagen binnen indien mogelijk. 
2. Makkelijke en relatief goedkope 'oplossingen' als geursprays en ultrasoon geluid helpen soms maar niet altijd. Zij kunnen een noodoplossing zijn als de opening niet kan gevonden worden of het dak niet af te sluiten is, maar besef dat in veel gevallen de schade enkel zal vergroten (zie bij schade bij woningen en wagens in dit traject) 
3. Openingen afsluiten in het seizoen dat de dieren jongen hebben is natuurlijk af te raden. Er moet worden geprobeerd de dieren zodanig te verstoren dat de moeder de jongen komt halen, en nadien kan de opening worden afgesloten. Andere tips staan op de respectievelijke pagina's.

Wettelijke aspecten

De steenmarter is in het Jachtdecreet beschreven als jachtwild. De jacht op deze soort is echter al tientallen jaren niet meer geopend, ook niet in het actuele Jachtopeningsbesluit. Hierdoor mag de steenmarter niet gedood of gevangen worden en hiervoor ook niet worden opgespoord of achtervolgd. De steenmarter is daarnaast ook opgenomen in het Soortenbesluit. Dit besluit is voor jachtwildsoorten enkel van toepassing voor aspecten die niet geregeld worden in de regelgeving op het vlak van de jacht. In bijlage 1 van het Soortenbesluit behoort de steenmarter enkel tot categorie 4. Dit heeft als gevolg dat de steenmarter volgens artikel 9 van dit besluit niet tot de beschermde soorten behoort en dat de beschermingsbepalingen uit hoofdstuk 3 van het Soortenbesluit niet op de steenmarter van toepassing zijn. Het verstoren van steenmarters om ze te verjagen is dus wettelijk toegelaten. De facto wordt de steenmarter echter door het Jachtopeningsbesluit wel effectief beschermd.