Kapvergunning - vellen van hoogstammige bomen op korte afstand van het gebouw

Voor het vellen van hoogstammige bomen met een stamomtrek van meer dan 0,5 meter op 1,5 meter hoogte moet je een kapvergunning aanvragen. Dit is bepaald door het college van burgemeester en schepenen. 

• Staan deze bomen op een huiskavel op minder dan 15 meter van een gebouw? Dan kan dit eenvoudig aan de hand van een aanvraag bij het college van burgemeester en schepenen. Het formulier voor deze aanvraag kan je hieronder downloaden. Reken op een vergunningstermijn van ongeveer 3 weken.
  Meestal wordt er in de voorwaarde opgenomen om één of meerdere heraanplantingen te gaan uitvoeren na het vellen van bomen.
  
  
• Staan de bomen in landbouw-, park-, of groengebied, maken ze deel uit van een bos of staan ze op meer dan 15 meter van een gebouw?
  Dan moet er een omgevingsvergunning aangevraagd worden en kan je het onderstaande formulier niet gebruiken.

Uitzondering

• Indien je voor het bouwen van een woning een omgevingsvergunning aanvraagt en je bomen laat vellen binnen de omgevingsvergunning, dan geldt de beslissing van de omgevingsvergunning ook als kapvergunning voor het vellen van hoogstammige bomen. De voorwaarden in de omgevingsvergunning kunnen afwijken van deze procedure.

Afspraak voor het bespreken van vellen van hoogstammige bomen

De voorwaarden voor het vellen van een boom zijn afhankelijk van de toestand van de boom. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen gezonde bomen, zieke bomen, inheemse bomen en uitheemse bomen. Ook is het belangrijk wat de reden voor het vellen is en het bomenbestand op het perceel. 
Hieronder wordt er per situatie aangegeven wat de algemene voorwaarden zijn. Dit wordt ook steeds bij het overleg besproken om achteraf geen problemen te ondervinden.

Gezonde inheemse bomen

Gezonde inheemse bomen worden uitzonderlijk geweigerd om te vellen als er enkel omwille van overlast door de bladeren of klachten van de buren wordt aangegeven als reden voor velling. 

Deze bomen mogen geveld worden in het kader van bouwwerken of omgevingsaanleg (tuin, zwembad, tuinhuis,...) mits de vergunning hiervoor verleent is of als dit vrijgesteld is van vergunning. De voorwaarde is wel dat er een compensatie van minstens 2 inheemse bomen wordt voorzien of het betalen van een compensatiebedrag, berekend volgens de boomwaardecalculator.

Indien er kan aangetoond worden door een erkend boomdeskundige of European Tree Worker dat er gevaar is dat de boom schade kan aanrichten aan het huis, aanpalende woningen en/of het openbaar domein, kan de burgemeester via een burgemeestersbesluit opleggen om de boom te laten vellen in het kader van veiligheid en moet er geen compensatie voorzien worden. 

In het geval dat er door een erkend boomdeskundige of European Tree Worker wordt aangegeven dat de toestand van de boom verzwakt is, kan er afgeweken worden van de 2-op-1-compensatie. Er moet in dat geval wel nog steeds een compensatie van 1 inheemse boom voorzien worden of het betalen van een compensatiebedrag, berekend volgens de boomwaardecalculator.

In het geval dat er de afgelopen jaren 2 al meerdere inheemse bomen zijn aangeplant en dit aangetoond kan worden op basis van recente foto's en/of facturen van een erkende boomkwekerij, wordt dit aanzien als een compensatie. Als er geen andere bomen aanwezig zijn op het perceel wordt er altijd een heraanplant opgelegd of het betalen van een compensatiebedrag.

Zieke inheemse bomen

Zieke inheemse bomen moeten steeds bekeken worden door de milieudeskundige van de gemeente of aangetoond worden dat de toestand verzwakt is op basis van een verslag van een erkende boomdeskundige of European Tree Worker. Deze zieke, inheemse bomen mogen geveld worden in het kader van bouwwerken of omgevingsaanleg (tuin, zwembad, tuinhuis,...) mits de vergunning hiervoor verleent is of als dit vrijgesteld is van vergunning. De voorwaarde is wel dat er een compensatie van minstens 1 inheemse boom wordt voorzien of het betalen van een compensatiebedrag, berekend volgens de boomwaardecalculator.

Indien er kan aangetoond worden door de milieudeskundige van de gemeente of een erkend boomdeskundige of European Tree Worker dat er gevaar is dat de boom schade kan aanrichten aan het huis, aanpalende woningen of het openbaar domein, kan de burgemeester via een burgemeestersbesluit opleggen om de boom te laten vellen in het kader van veiligheid en moet er geen compensatie voorzien worden. 

In het geval dat er de afgelopen 2 jaren al meerdere inheemse bomen zijn aangeplant en dit aangetoond kan worden op basis van foto's en/of facturen van een erkende boomkwekerij, wordt dit aanzien als een compensatie. Als er geen andere bomen aanwezig zijn op het perceel wordt er altijd een heraanplant opgelegd of het betalen van een compensatiebedrag.

Gezonde uitheemse bomen

Gezonde en uitheemse bomen worden uitzonderlijk geweigerd om te vellen als er enkel omwille van overlast door de bladeren of klachten van de buren wordt aangegeven als reden voor velling. 

Deze bomen mogen geveld worden in het kader van bouwwerken of omgevingsaanleg (tuin, zwembad, tuinhuis,...) mits de vergunning hiervoor verleent is of als dit vrijgesteld is van vergunning. De voorwaarde is wel dat er een compensatie van minstens 1 inheemse boom wordt voorzien of het betalen van een compensatiebedrag, berekend volgens de boomwaardecalculator.

Indien er kan aangetoond worden door een erkend boomdeskundige of European Tree Worker dat er gevaar is dat de boom schade kan aanrichten aan het huis, aanpalende woningen en/of het openbaar domein, kan de burgemeester via een burgemeestersbesluit opleggen om de boom te laten vellen in het kader van veiligheid en moet er geen compensatie voorzien worden. 

In het geval dat er de afgelopen jaren 2 al meerdere inheemse bomen zijn aangeplant en dit aangetoond kan worden op basis van foto's en/of facturen van een erkende boomkwekerij, wordt dit aanzien als een compensatie. Als er geen andere bomen aanwezig zijn op het perceel wordt er altijd een heraanplant opgelegd of het betalen van een compensatiebedrag.

Zieke uitheemse bomen

Zieke en uitheemse bomen moeten steeds bekeken worden door de milieudeskundige van de gemeente of aangetoond worden dat de toestand verzwakt is op basis van een verslag van een erkende boomdeskundige of European Tree Worker. Deze zieke, inheemse bomen mogen geveld worden in het kader van bouwwerken of omgevingsaanleg (tuin, zwembad, tuinhuis,...) mits de vergunning hiervoor verleent is of als dit vrijgesteld is van vergunning. De voorwaarde is wel dat er een compensatie van minstens 1 inheemse boom wordt voorzien of het betalen van een compensatiebedrag, berekend volgens de boomwaardecalculator.

Indien er kan aangetoond worden door de milieudeskundige van de gemeente of een erkend boomdeskundige of European Tree Worker dat er gevaar is dat de boom schade kan aanrichten aan het huis, aanpalende woningen of het openbaar domein kan de burgemeester via een burgemeestersbesluit opleggen om de boom te laten vellen in het kader van veiligheid en moet er geen compensatie voorzien worden. 

In het geval dat er de afgelopen 2 jaren al meerdere inheemse bomen zijn aangeplant en dit aangetoond kan worden op basis van foto's en/of facturen van een erkende boomkwekerij, wordt dit aanzien als een compensatie. Als er geen andere bomen aanwezig zijn op het perceel wordt er altijd een heraanplant opgelegd of het betalen van een compensatiebedrag.

De Europese Verordening 1143/2014 is het belangrijkste juridische kader voor invasieve exoten binnen de EU. Het doel is het voorkomen van de introductie en verspreiding van invasieve exotische soorten die schadelijk kunnen zijn voor biodiversiteit en ecosystemen. België is gebonden aan deze verordening.
In Vlaanderen wordt het beheer van invasieve exoten geregeld door het Soortenbesluit, het Natuurdecreet en het samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten betreffende de preventie en beheersing van de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten.

Er wordt verzocht om bij aanwezigheid van invasieve uitheemse soorten steeds een melding te maken via waarnemingen.be of door middel van de mobiele app Obsidentify.

De meeste uitheemse soorten veroorzaken geen problemen, bijvoorbeeld omdat ze zich in ons klimaat niet blijvend kunnen vestigen. Anderen weten zich wel te vestigen, maar groeien niet uit tot een plaag of richten geen schade aan. Bij een kleine minderheid van soorten wordt, na vestiging en uitbreiding, evenwel een negatieve impact op de natuur, landbouw, volksgezondheid of infrastructuur vastgesteld. In dat geval spreekt men van een ‘invasieve uitheemse soort’. De vuistregel stelt dat van elke 1000 getransporteerde soorten er 100 in de natuur belanden, er zich daarvan 10 vestigen, en er daarvan één schade toericht. Zo worden er van de ongeveer 2000 uitheemse planten in Vlaanderen slechts een 60-tal als problematisch bestempeld. Voor dergelijke soorten dringt een aanpak zich op.

 Meer informatie over invasieve soorten in België vind je op de website van het Belgisch Forum Invasieve Soorten.

Op de website van Ecopedia word er een overzicht van een aantal voor Vlaanderen belangrijke uitheemse invasieve plantensoorten gegeven. Ondanks preventieve maatregelen hebben een aantal soorten zich (lokaal) kunnen vestigen in Vlaanderen. Voor nieuw opduikende populaties kunnen een snelle opsporing en ingrijpen tot lokale uitroeiing leiden. Voor grotere, gevestigde populaties is het belangrijk om steeds een zinvolle en haalbare strategie uit te werken in functie van de beschikbare middelen en rekening houdend met de langetermijndoelen van het gebied. Zie hiervoor de drietrapsaanpak. Wie invasieve planten bestrijdt, wordt verzocht dit met dit formulier te registreren. Dit stelt de overheid in staat om een zicht te verkrijgen op genomen acties. Heel wat invasieve planten vinden hun oorsprong in de sierteelt. Bemerk dat er nochtans heel wat interessante inheemse alternatieven bestaan!

Hier vind de Europese lijst van invasieve uitheemse plantensoorten en de overige invasieve uitheemse plantensoorten

Voor de Europese Unie zorgwekkende invasieve soorten

De volgende klimplanten, struik- en boomsoorten, al dan niet waargenomen in Vlaanderen, zijn verboden om te bezitten en moeten bijgevolg geveld worden. Hiervoor geld geen compensatieplicht indien het gaat over een boomsoort, er moet wel steeds een kapvergunning aangevraagd worden. 
Indien een inheemse of niet invasieve uitheemse boom aangetast is door een klimplant, moet een erkend boomdeskundige en/of de dienst Omgeving gecontacteerd worden of de boom volledige geveld moet worden. Struiksoorten mogen zonder aanvraag verwijderd worden.
Er wordt verzocht om bij aanwezigheid van invasieve uitheemse soorten steeds een melding te maken via waarnemingen.be.

• Aziatische boomwurger (Celastrus orbiculatus): In België en Nederland is de boomwurger als tuinplant in de handel. In Nederland zijn er ook ettelijke malen exemplaren verwilderd aangetroffen. De plant zal vanaf augustus 2025 opgenomen worden op de Unielijst voor invasieve uitheemse soorten die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie.
• Ballonrank (Cardiospermum grandiflorum): nog geen waarnemingen van deze klimplant in Vlaanderen bekend. 
• Cotoneastergroep (Contoneaster sp.): De soorten uit deze soortengroep zijn populair als sierplanten. Door een hoge zaadproductie en verspreiding door vogels hebben deze soorten een grote capaciteit tot expansie. Men treft verwilderde exemplaren voornamelijk aan in urbane omgeving en wegbermen, soms ook in natuurlijke habitats. Plaatselijk kunnen deze soorten grotere bestanden vormen.
• Hakea (Hakea sericea): Nog geen gekende waarnemingen in België. In Portugal, Spanje en delen van Frankrijk waar Hakea zich heeft gevestigd gedraagt de plant zich invasief.
• Hemelboom (Ailanthus altissima): Het aantal waarnemingen als de verspreiding van deze soort neemt nog steeds toe in Vlaanderen en België.
• Japanse klimvaren (Lygodum japonicum): Nog geen waarnemingen van deze klimplant in Vlaanderen bekend. 
• Kudzu (Pueraria montana var. lobata): De soort is heel invasief en in staat om op korte tijd andere soorten te versmachten, waardoor dichte, monotone kudzu vegetaties bekomen worden. Voornamelijk oeverecosystemen zijn kwetsbaar, al wordt de soort ook vaak in bossen waargenomen. Voorlopig werd deze soort nog niet in Vlaanderen waargenomen.
• Mesquite (Prosopis juliflora): Wereldwijd wordt beschouwd als één van de ergste invasieve soorten, nog geen waarnemingen van deze boom in Vlaanderen bekend.
• Oosterse hop (Humulus scandens): Deze soort is nog maar enkele keren in Vlaanderen waargenomen. Voorlopig hebben zich nog geen populaties gevestigd.
• Struikaster (Baccharis halimifolia): Deze struikaster komt in Vlaanderen voor aan de kuststreek, planten in privétuinen en openbaar groen zijn echter niet opgenomen in de waarnemingen.
• Talgboom (Triadica sebifera): Deze boom is nog niet in Europa vastgesteld, en het internationaal beheer is er dan ook op gericht om dit zo te houden.
• Wilgacacia ( Acacia saligna): Van deze wilgacacia zijn nog geen waarnemingen in Vlaanderen bekend.

(Invasieve) exoten die niet op de Europese lijst staan

Naast de soorten opgenomen op de Europese lijst, zijn er nog heel wat invasieve uitheemse plantensoorten die in Vlaanderen voor een negatieve impact op biodiversiteit, economie of volksgezondheid zorgen. Deze klimplanten, struik- en boomsoorten vallen buiten de Europese wetgeving en moeten enkel in bepaalde gevallen bestreden worden, ook hier geld geen compensatieplicht indien het gaat over een boomsoort en de locatie aanduid dat hier op termijn of wegens nalatigheid negatieve effecten op biodiversiteit, economie of volksgezondheid kunnen zorgen, er moet wel steeds een kapvergunning aangevraagd worden. Indien een inheemse of niet invasieve uitheemse boom aangetast is door een klimplant, moet een erkend boomdeskundige en/of de dienst Omgeving gecontacteerd worden of de boom volledige geveld moet worden. Struiksoorten mogen zonder aanvraag verwijderd worden. 
Er wordt verzocht om bij aanwezigheid van invasieve uitheemse soorten steeds een melding te maken via waarnemingen.be

• Amerikaanse eik, (Quercus rubra): mag verkocht en aangeplant worden, maar met de nodige voorzichtigheid in de buurt van biotopen waar hij invasief kan worden: bossen (eik, beuk) op zure grond, bossen op kalkrijke bodems, bosranden.
• Amerikaans krentenboompje (Amelanchier lamarckii): mag nog verkocht en aangeplant worden, maar met de nodige voorzichtigheid in de buurt van biotopen waar hij invasief kan worden: heidegrond (droge en vochtige), venige milieus (veen en veenbossen), graslanden op zure gronden, bossen (eik, beuk) op zure grond, bossen op kalkrijke bodems, bosranden.
• Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina): komt zeer frequent voor in Vlaanderen, vooral invasief indien deze kan opgroeien op relatief droge bodems.
• Bamboegroep (Semiarundinaria): kan tot 15m hoog worden, bamboes kunnen enkel regenereren vanuit de wortelstokken, zorg ervoor dat alle fragmenten worden verwijderd.
• Canadese guldenroede (Solidago canadensis): wordt beschouwd als de meest bedreigende invasieve exoot voor biodiversiteit in Europa. Komt in Vlaanderen vrij zeldzaam voor. Bestrijding kan door de planten uit te trekken (kleine groeiplaatsen) of herhaaldelijk te maaien/mulchen en inzaaien met inheemse soorten.
• Canadese kornoelje (Cornus sericea): zorgt voorlopig slechts lokaal voor hinder buiten zijn oorspronkelijk verspreidingsgebied en bovendien wordt deze struik niet overal als een problematische invasief beschouwd. Er bestaat bijgevolg nauwelijks gepubliceerde informatie over de bestrijding. De weinige informatie komt uit het gebied van oorsprong, waar de soort ook als invasief kan optreden. De bestrijding beperkt zich hier tot het afzagen en insmeren met glyfosaat. Glyfosaat, en met name de oplosmiddelen in Roundup, zijn zeer nadelig voor (op zijn minst) het aquatisch milieu (met name amfibieën, Relyea 2005[307]). Daarom is chemische bestrijding niet aan te raden, zeker niet nabij water, waar het bovendien is verboden.
• Chinese bruidsluier (Fallopia baldschuanica/Fallopia aubertii): door de stengels meerdere keren per jaar dicht bij de grond af te snijden of te maaien kan de plant onder controle worden gehouden en blijven de schadelijke gevolgen veelal beperkt. Indien verwijdering van de plant de doelstelling is, kan de kluit worden opgegraven. Nacontrole is hierbij steeds aangewezen.
• Douglasspireagroep (Spiraea): alle soorten kennen een snelle uitbreiding via wortelstokken en kunnen daardoor een dichte vegetatie vormen die inheemse soorten verdringt. Douglasspirea kan fertiele zaden produceren onder de Belgische klimaatcondities.
• Fluweelboom (Rhus typhina): mag verkocht en aangeplant worden, maar met de nodige voorzichtigheid in de buurt van biotopen waar hij invasief kan worden: oevers van waterlopen en waterrijke gebieden, bossen (eik, beuk) op zure grond, bossen op kalkrijke bodems, bosranden.
• Gewone robinia of valse acacia (Robinia pseudoacacia): kan invasief worden in ijle bossen. Mag verkocht en aangeplant worden, maar met de nodige voorzichtigheid in de buurt van biotopen waar hij invasief kan worden: droge en rotsachtige milieus, droge en kalkrijke graslanden, zinkweides.
• Grijze bastesdoorn (Acer rufinerve) en vederesdoorn (Acer negundo): de soort komt nog maar heel beperkt voor en staat op een "watch list" van het Belgisch Forum Invasieve Soorten. Door snel op te treden bij het ontdekken van nieuwe haarden kan de invasie nog volledig worden vermeden. 
• Mahonie (Mahonia aquifolium): de soort wordt momenteel in heel Vlaanderen teruggevonden, vooral langs infrastructuur in de stedelijke omgeving, is de negatieve impact momenteel beperkt tot de duinen, momenteel voornamelijk aan de westkust.
• Zachte es (Fraxinus pennsylvanica): mag verkocht en aangeplant worden, maar met de nodige voorzichtigheid in de buurt van biotopen waar hij invasief kan worden: oevers van waterlopen en waterrijke gebieden : alluviale bossen, moerasbossen, rivierbossen, hoge kruidengemeenschappen, vochtige weilanden, zandgroeven.

In de bijlagen wordt er een lijst van alle invasieve exoten, inclusief dieren, weergegeven.
Indien je twijfelt of er in je tuin een invasieve exoot aanwezig is, kan je contact opnemen met de dienst Omgeving. Stuur zeker enkele duidelijke foto's door van de plant of het dier in kwestie.

Inheemse plant- en diersoorten spelen een cruciale rol in het behoud van gezonde ecosystemen. Hier zijn de belangrijkste voordelen van inheemse soorten kort samengevat:

Biodiversiteit
Inheemse soorten zijn van nature aangepast aan het lokale klimaat en de bodem, waardoor ze beter in staat zijn om te overleven en zich voort te planten in hun omgeving. Ze ondersteunen een rijkere biodiversiteit, aangezien lokale fauna (zoals insecten, vogels en andere dieren) vaak afhankelijk is van deze inheemse flora voor voedsel, schuilplaatsen en nestgelegenheden.

Ecologische stabiliteit
Inheemse soorten hebben een belangrijke rol in het in stand houden van ecologische processen zoals pollinatie, bodemvorming en waterhuishouding. Ze zorgen voor een stabiele voedselkringloop en dragen bij aan de gezondheid van ecosystemen, door bijvoorbeeld bodemerosie tegen te gaan en waterkwaliteit te verbeteren.

Weerstand tegen ziekten en plagen
Inheemse soorten zijn vaak beter bestand tegen lokale ziekten en plagen, omdat ze in harmonie leven met de omgevingsomstandigheden. Ze hebben natuurlijke afweermechanismen die door de eeuwen heen zijn ontwikkeld, terwijl invasieve soorten vaak geen natuurlijke vijanden hebben en zich daardoor snel kunnen verspreiden.

Verhoogde veerkracht tegen klimaatverandering
Omdat inheemse soorten zich hebben aangepast aan het lokale klimaat, zijn ze vaak beter in staat om om te gaan met lokale klimaatveranderingen. Ze kunnen sneller reageren op schommelingen in temperatuur, neerslag en andere weersomstandigheden dan uitheemse soorten.

Verlies van ecosysteemdiensten vermijden
Inheemse planten en dieren dragen bij aan de zogenaamde 'ecosysteemdiensten', zoals het filteren van water, het reguleren van het klimaat, het bieden van voedsel en het handhaven van een gezonde bodemstructuur. Het verlies van inheemse soorten kan deze diensten in gevaar brengen, wat schadelijk is voor zowel de natuur als voor de mens.

Ethische en esthetische waarde
Inheemse soorten maken deel uit van het culturele en natuurlijke erfgoed van een regio. Ze bieden esthetische en recreatieve waarde voor mensen die van natuurbeleving houden, en dragen bij aan het behoud van een 'natuurlijke' uitstraling van het landschap.

Kortom, het bevorderen van inheemse soorten helpt niet alleen de lokale biodiversiteit en ecologische processen te ondersteunen, maar draagt ook bij aan een meer veerkrachtige, gezonde en duurzame omgeving.

In de lijst op het aanvraagformulier worden de meest courante inheemse soorten weergegeven die bij voorkeur worden aangeplant.

Wens je toch een niet-invasieve uitheemse boom als compensatie te voorzien, dan moet je een gemotiveerd verzoek mee indienen bij het aanvraagformulier en wordt dit bekeken en beoordeeld.
Het college van burgemeester en schepenen verleent de eindbeslissing om jouw keuze al dan niet goed te keuren ter compensatie voor het vellen van de hoogstammige bomen.